المصباح (کتاب)نام کامل این کتاب جنة الامان الواقیة و جنة الایمان الباقیة و معروف به مصباح الکفعمی است. نویسنده آن تقی الدین ابراهیم بن علی کفعمی (۸۴۰. ۹۰۵ هجری)و در موضوع ادعیه و زیارات می باشد. ۱ - معرفی کتابکتاب مصباح بعد از « البلد الامین » نوشته شده و در حقیقت منتخب و خلاصه‌ای از آن است. شیخ تقی الدین کفعمی کتاب مصباح را در سال ۸۹۵ هجری یعنی ۱۰ سال قبل از وفات تالیف کرده است . کتاب مصباح به خاطر مقبولیت عام و توجه گسترده به آن بارها از آن استنساخ شده است به طوری که در همان قرون اولیه تالیف کتاب، خانه‌ها و سرزمین‌های اسلامی را فرا گرفت. کفعمی در مقدمه کتاب می‌گوید: «کتاب مصباح را از کتاب‌های مورد اعتمادی جمع آوری کردم که باید به ریسمان محکم آنها چنگ زده شود و آن را به گونه‌ای مرتب کردم که خواننده ی آن را به بالاترین درجات وصول به حضرت حق برساند.»نکته ای که باید مورد توجه واقع شود این است که نام مصباح بر دو کتاب اطلاق می‌شود: ۱. مصباح المتهجد ، نوشته شیخ طوسی که به مصباح کبیر هم معروف است. ۲. مصباح کفعمی ، (کتاب حاضر). مصباح کبیر شیخ طوسی کتابی بود با مقبولیت بسیار بالا و در اکثر خانه‌ها نسخه‌ای از آن یافت می‌شد. با آمدن مصباح کفعمی، معروف است که مصباح المتهجد شیخ طوسی نسخ شد و جای خود را به مصباح کفعمی داد. ۲ - ساختار کتابمصباح دارای ۵۰ فصل است که ابتدای آن احکام وصیت [۱]
المصباح کفعمی، تقی الدین کفعمی، ص۷.
و طهارت [۲]
المصباح کفعمی، تقی الدین کفعمی، ص۱۰.
و مقدمات نماز است و با ذکر نمازهای واجب و مستحب و تعقیبات نماز وارد بحث ادعیه شده است. اعمال شب و روز و ادعیه مختلف هر یک در فصل‌های جداگانه‌ای ذکر شده است. از فصل ۴۱ بحث زیارات شروع شده و پس از آن ایام سال را با ذکر ولادت‌ها و شهادت‌های ائمه علیهم‌السّلام بیان کرده است. سپس اعمال ماه‌های رجب تا ذی الحجة را آورده و در پایان کتاب نیز به عنوان خاتمه، آداب دعا را برشمرده که شامل عوامل استجابت دعا و شرایط دعا کننده و کیفیت دعا و مقدمات و شرایط آن است. نویسنده در پایان کتاب اسامی منابع خود را ذکر کرده که تعداد آنها به ۲۳۸ عنوان می‌رسد.۳ - ترجمه های کتابکتاب مصباح دارای ترجمه‌های فراوانی است مانند: ۱. ترجمه مصباح ، از قاضی جمال الدین بن فتح الله شیرازی ساکن هند . ۲. راحة الارواح ، از سید محمد حسین خان موسوی جزائری . ۳. ترجمه مصباح، از سید محمدرضا حسینی . ۴. مونس العابدین ، یا نیک بختیه، که توسط میرزا محمود بن علی ترجمه شده است. ۵. مصباح الجنان و مفتاح الجنان ، از شرف الدین بیرمی لاری که علاوه بر ترجمه کتاب بر آن مقدمه و خاتمه‌ای نوشته و آن را همراه با تلخیص و تهذیب منتشر نموده است. ۴ - تلخیص های کتاب۱. الجنة الواقیة ، نوشته مؤلف، که به علت پر حجم بودن کتاب، کفعمی پس از انتشار آن تصمیم به خلاصه کردن آن گرفت و آن را در ۴۰ باب تنظیم کرد. وی اولین کسی بود که کتاب را خلاصه کرده است. ۲. الانوار المقتبسة من المصباح . ۳. ضیاء الثقلین ، نوشته میرزا حاتم نظام ملکی . ایشان علاوه بر منتخب ادعیه مصباح، بسیاری از مسائل احکام را اضافه کرده و ادعیه‌ای هم از مصباح المتهجد شیخ طوسی آورده است. در حواشی کتاب نیز تعلیقه‌هایی دارد که با عنوان «منه سلمه الله» ذکر شده است. ۵ - حواشی کتاب۱. الحاشیة علی جنة الامان ، نوشته احمد بن محمد بن علی قیومی مصری . ۲. حاشیه بر مصباح ، نوشته تقی الدین ابراهیم بن علی کفعمی . این کتاب مهم‌ترین حاشیه‌ای است که توسط مؤلف بر کتاب مصباح نوشته شده است. این حاشیه حجمی برابر با اصل کتاب دارد و بعضی از آنها را در حواشی صفحات کتاب آورده‌اند. ۶ - چاپ کتابچاپ استفاده شده در برنامه، دارای حاشیه‌های ارزشمندی از مصنف کتاب و شیخ طوسی می‌باشد و نسخه بدل‌های کتاب در حاشیه آمده است. عناوین فصل‌ها و ادعیه نیز با خط درشت در حواشی کتاب ذکر شده است. کتاب حاضر به خط میرزا عبدالله حائری تهرانی در سال ۱۳۲۱ هجری نوشته شده و در چاپخانه مدرسه فخریه تهران چاپ شده. نسخه حاضر نیز از همان چاپ عکس برداری شده و چاپ سنگی است. ۷ - پانویس
۸ - منبعنرم افزار نور الجنان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب اخلاقی
|